Report

ទឹកជន់មិនទាន់ស្រក ជាបញ្ហាដែលអ្នកប្រកបរបរនេសាទត្រីកំពុងប្រឈម ហើយមិនអាចចាប់ត្រីបានច្រើនតាមការពេញចិត្តរបស់ពួកគេ។ ប្រជានេសាទនៅកណ្តាលទីក្រុងភ្នំពេញ ហាក់ចម្លែកចិត្ត ដោយសាររាល់ឆ្នាំកន្លងទៅ ទឹកចាប់ផ្តើមស្រកតាំងពីដើមខែវិច្ឆិកានេះមកម្ល៉េះ។ ក៏ប៉ុន្តែមកដល់ពេលនេះ កម្រិតទឹកនៅខ្ពស់គួរសមនៅឡើយ។ ទោះយ៉ាងណាពួកគេបានត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ការប្រមូលផលត្រីនៅក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ។

សិប្បកម្ម​​កែច្នៃថ្មធ្វើជាគ្រឿងតុបតែងលម្អផ្ទះ គឺ​ជារបរប្រពៃណីដ៏ពេញនិយម​មួយ​របស់ពលរដ្ឋនៅភូមិភ្នំជញ្ជាំង ឃុំជប់វ៉ារី ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។ សិប្បករអាច​កែច្នៃថ្មភ្នំ​​ទៅជាការ៉ូ ឬគ្រឿងតុបតែងលម្អយ៉ាងល្អប្រណិត​ ព្រោះតែសាច់ថ្មនោះ​អំណោយផលពីធម្មជាតិ ដែល​មើលទៅដូចជាគំនូរ​​ និង​មានសណ្ឋានដូចឈើបេងដ៏មានតម្លៃ​។ បច្ចុប្បន្ននេះ ថ្មភ្នំស្រុកព្រះនេត្រព្រះ ត្រូវបានគេកែច្នៃធ្វើជាការ៉ូក្រាល ឬការ៉ូបិទជញ្ជាំង ដែលមានតម្លៃខ្ពស់។

កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ទី ២វិច្ឆិកា ប្រជាជនខ្មែរ ដែលមួយចំនួនជាកូនកាត់បារាំងខ្មែរបានចូលរួមគ្នារត់ ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ ម៉ារ៉ាតុង Ekiden de Paris រៀបចំឡើងដោយក្រុមហ៊ុនធានារ៉ាប់រងបារាំង Maif។ ក្រោមគំនិតផ្តួចផ្តើម និងការជំរុញលើកទឹកចិត្តពីលោកស្រី លី ណារី ប្រជាជនខ្មែរបានលើកបង្ហាញទង់ជាតិកម្ពុជានៅ ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ប្រកួតកីឡានៅទីក្រុងប៉ារីស។

ទោះបីជាកម្ពុជាបានប្រកាសផ្អាកការប្រារព្ធពិធីបុណ្យអុំទូក បណ្តែតប្រទីប និងសំពះព្រះខែ ថ្នាក់ជាតិ ដែលត្រូវប្រព្រឹត្តធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី៤ ដល់ថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០២៥នេះ ដោយបញ្ហាជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ប៉ុន្តែការប្រារព្ធពិធីបុណ្យអុំទូកនៅតាមបណ្តាខេត្តមួយចំនួននៅបន្តធ្វើឡើងជាទ្រង់ទ្រាយតូចដើម្បីរក្សាភ្ជាប់វប្បធម៌ និងអរិយធម៌វ័យចំណាស់មួយនេះ។ នៅក្នុងខេត្តសៀមរាប កម្មវិធីនៃការប្រណាំងទូកមិត្តភាពខ្នាតតូចបានទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរជាតិ និងអន្តរជាតិយ៉ាងច្រើនកុះករ។

ក្នុងរយៈពេល២ថ្ងៃ គឺនៅថ្ងៃទី១ និងទី​២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៥ ស្តង់ក្រុមហ៊ុនឯកជនជាច្រើនបានចូលរួមក្នុងពិព័រណ៍ការងារ ដែលរៀបចំដោយក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ។ យុវជនជាច្រើន​បានចាប់អារម្មណ៍ចូលរួមកម្មវិធីមួយនេះ ក្នុងគោលបំណង​ស្វែងរកការងារធ្វើ ទៅតាមក្តីស្រមៃ និងតាម​ជំនាញរបស់ខ្លួន​។ ដើម្បីអាចសម្រេចទៅបាន ពួកគេ​ចង់ឱ្យ​មាន​​សិក្ខាសាលាតម្រង់ទិសសិស្សនិស្សិតនៅ​​តាមសកលវិទ្យាល័យ​​៕

ល្ខោនពោល​ស្រី គឺជា​ល្ខោន​មួយ​នៃ​ភូមិ​ទួល​ក្របៅ ឃុំ​គគីរ ស្រុក​កៀនស្វាយ ខេត្តកណ្តាល ដែលអ្នកសម្ដែងសុទ្ធតែស្រី។បន្ទាប់ពីឈប់សម្ដែងអស់រយៈពេលជាង ៤០ឆ្នាំ ល្ខោនពោលស្រី ស្ទើរតែគ្មានអ្នកស្គាល់។​មរតកមនុស្សរស់ លោកស្រី គិន យិន និងព្រឹទ្ធាចារ្យលោកស្រី ជា មុត បានលះបង់កម្លាំងកាយចិត្តស្ទើរតែពេញមួយជីវិត ដើម្បីអភិរក្ស និងផ្ទេរចំណេះដឹងល្ខោនពោលស្រីដល់យុវជនជំនាន់ក្រោយ៕

នៅក្នុងវ័យ២៧ឆ្នាំ សិល្បករ យ៉ូន មុនដែត គឺជាអ្នកចម្រៀងរ៉េប ជនជាតិព្រៅ ដំបូងគេម្នាក់ ដែលតំណាងឲ្យសំឡេងជនជាតិដើមភាគតិចនៅកម្ពុជា។ សិល្បកររូបនេះបានចាប់អារម្មណ៍ទៅលើការផលិតនិងការតែងនិពន្ធបទភ្លេង និងបទចម្រៀងដែលមានទំនាក់ទំនងនឹងជនជាតិដើមភាគតិច ជាពិសេសនៅក្នុងសម័យទំនើបនេះ ក្នុងគោលបំណងនៃការអភិរក្សភាសា និងអត្តសញ្ញាណជនជាតិដើមភាគតិចកុំឲ្យបាត់បង់ ហើយក៏ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយទៅដល់ពិភពលោកឲ្យស្គាល់ពីជនជាតិដើមភាគតិចតាមរយៈវិស័យសិល្បៈផងដែរ។

កាលពីថ្ងៃសៅរ៍កន្លងទៅ លោកសមរង្ស៊ី​បាន​ប្រកាស​បង្កើត​ជាផ្លូវការ​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​ឯករាជ្យ​២៣​តុលា។ ក្នុង​ចំណោម​មនុស្ស​ប្រមាណ​៥០០នាក់​ដែលមានវត្តមាន​នៅក្នុង​សាលប្រជុំ​រៀបចំ​ក្នុងទីក្រុង​ប៉ារីស​ មាន​អ្នកចូលរួម​ជិត​១០០នាក់​ដែលបានធ្វើដំណើរ​មកពីបរទេស ដូចជា ស៊ុយអែត ស្វ៊ីស អាល្លឺម៉ង់ សហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា នូវែលសេឡង់ ជប៉ុន និង​កូរ៉េខាងត្បូង។ នៅមុនធ្វើដំណើរ​ត្រលប់ទៅប្រទេស​ដែលខ្លួនរស់នៅ ក្រុមប្រតិភូខ្មែរ​ដែលមួយចំនួន​ជា​សមាជិក​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ក្រៅប្រទេស​បាន​ធ្វើដំណើរ​ទៅ​ធ្វើទស្សនកិច្ច​នៅ​វត្ត​ពោធិ៍វង្ស ជាយក្រុង​ប៉ារីស។ តើអ្នកចូលរួម​ក្នុង​រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជាឯករាជ្យ​២៣​តុលា​ជាអ្នកណា ហើយហេតុអ្វីបាន​ជាពួកគេ​ទាំងនោះ​សម្រេចចិត្ត​ចូលរួម​ក្នុង​រដ្ឋាភិបាលក្រៅប្រទេស? យើងស្តាប់​បទយកការណ៍​របស់​ឈាង បុប្ផាដែល​​បានទៅជួបសម្ភាសន៍នៅ​វត្ត​ពោធិវង្ស។

ពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងតំបន់អង្គរជាច្រើនគ្រួសារនៅពុំទាន់ទទួលយកការដោះដូរដីដោយស្ម័គ្រចិត្ត ដែលអាជ្ញាធរបានរៀបចំឲ្យនៅឡើយទេ។ ការមិនដាច់ចិត្តរើទៅទីតាំងថ្មីដោយពួកគេយល់ថា ទីតាំងបច្ចុប្បន្នអាចឱ្យពួកគេប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតបានល្អប្រសើរ បើធៀបនឹងតំបន់រុនតាឯកដែលអាជ្ញាធរផ្តល់ជូន។ ពលរដ្ឋមិនព្រមចាកចេញមើលឃើញថា តំបន់រុនតាឯកគ្មានដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ចទេ។ តែទន្ទឹមគ្នានេះ ពួកគេក៏មិនហ៊ានជំទាស់នឹងសំណើរបស់អាជ្ញាធរក្នុងការរុះរើផ្ទះ ដោយត្រឹមហ៊ានលើកពីកង្វល់ផ្លូវច្បាប់។

«ចាយ៉ាវ អាត» ជាសិប្បកម្មមួយដែលប្រើក្រដាសកាសែតដើម្បីកែច្នៃជារូបចម្លាក់បុរាណ និងសម័យយ៉ាងស្រស់ស្អាតសម្រាប់តាំងលម្អ។ លោក ស៊ាប រតនៈ ម្ចាស់សិប្បកម្ម «ចាយ៉ាវ អាត» បានចាប់ផ្តើមសិប្បកម្មមួយនេះនៅឆ្នាំ២០១៧ ដោយបានប្រើក្រដាសកាសែតដែលគេបោះចោល។ សម្រាប់លោក ស៊ាប រតនៈ ការប្រើក្រដាសកាសែតធ្វើជារូបចម្លាក់មិនត្រឹមតែជាការការពារបរិស្ថានប៉ុណ្ណោះទេ តែវាក៏បានចូលរួមជួយរក្សាទម្រង់ចម្លាក់សិល្បៈខ្មែរ និងផ្សព្វផ្សាយទៅកាន់បរទេសដែរ។

សំណល់ប្លាស្ទីកដែលបង្កឲ្យមានសារធាតុគីមីពុលនៅក្នុងបរិស្ថាន នៅតែជាក្តីកង្វល់មួយដ៏ធំនៅឡើយ សម្រាប់ជីវិតសត្វ រុក្ខជាតិ និងសុខភាពមនុស្ស។ ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលសព្វថ្ងៃនេះ ការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទីកនៅក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ នៅតែបន្តកើនឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ដោយសារមើលឃើញនូវហានិភ័យមួយនេះសម្រាប់ថ្ងៃអនាគត និស្សិតជំនាន់ក្រោយមួយក្រុមបានផ្តួចផ្តើមបង្កើតកម្មវិធីផ្សព្វផ្សាយ និងកែច្នៃសំរាមប្លាស្ទីក ដើម្បីបង្កើនការយល់ដឹង និងការអប់រំពីផលប៉ះពាល់នៃការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទីក ទៅដល់យុវជននិងប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងៗទៀត៕

ស្របពេលច្រកទ្វារព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ ត្រូវបានបិទជាបណ្តោះអាសន្ន ហើយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសម្រេចបិទការនាំចូលបន្លែ និងផ្លែឈើទាំងអស់ពីប្រទេសថៃ កសិករនៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ រីករាយនឹងការប្រមូលផលបន្លែ សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារក្នុងស្រុកឲ្យបានល្អប្រសើរជាងមុន។ តម្លៃលក់បានថ្លៃជាងមុន។ កសិករយល់ឃើញថា ការបន្តបិទព្រំដែន មិនឲ្យមានទំនិញថៃក្នុងទីផ្សារកម្ពុជា ជាឱកាសដ៏ល្អបំផុតសម្រាប់ពង្រីកផ្ទៃដីដាំដុះបន្លែ ដើម្បីបំពេញតម្រូវការក្នុងស្រុកជំនួសឲ្យការនាំចូល។ ប៉ុន្តែ ទន្ទឹមគ្នានេះ កសិករក៏បារម្ភអំពីគុណភាពជី និងតម្លៃជី កសិកម្មនៅលើទីផ្សារ ដែលបានហក់ឡើងខ្ពស់ និងបានគំរាមកំហែងដល់ប្រាក់ចំណេញរបស់កសិករ។

ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ អាជីវករលក់ដូរនៅមុខតំបន់អង្គរតែងតែជួបប្រទះវិបត្តិខ្សត់ភ្ញៀវទេសចរ ហើយបញ្ហានេះកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនបន្ថែមទៀតនៅពេលដែលកម្ពុជាមានជម្លោះព្រំដែនជាមួយថៃ។ អាជីវករម្នាក់ៗអះអាងថា តំបន់សៀមរាបសម្បូរភ្ញៀវទេសចរតែអំឡុងពេលមានបុណ្យជាតិធំៗតែប៉ុណ្ណោះ តែសម្រាប់ថ្ងៃធម្មតា កម្រមានភ្ញៀវទេសចរដើរលេងកម្សាន្តណាស់។

កាលពីថ្ងៃទី ២៣-២៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥នេះ ប្រទេសកម្ពុជាបានរៀបចំវេទិកាពាណិជ្ជកម្មស្វាយចន្ទី និងម្រេចកម្ពុជាជាលើកដំបូងក្រោមមូលបទ «ការបើកច្រកទីផ្សារទៅកាន់សហភាព អឺរ៉ុប ២០២៥»។ វេទិកាដែលជាការសហការ រៀបចំឡើងដោយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងសហភាពអឺរ៉ុប ព្រមទាំងសហព័ន្ធសាធារណរដ្ឋអាល្លឺម៉ង់នៅកម្ពុជា មានអ្នកចូលរួម ចំនួនជាង៣០០នាក់ ដែលរួមមានទាំងអ្នកផលិតគ្រាប់ស្វាយចន្ទី និងម្រេច អ្នកនាំចេញ អ្នកបញ្ញាទិញ ក៏ដូចជា វិនិយោគគិនជាតិ និងអន្តរជាតិមកពីគ្រប់ប្រទេស។ គោលបំណងសំខាន់នៃការរៀបចំវេទិកានេះ គឺជំរុញ និងបង្កើនការផលិត ហើយនិងការនាំចេញគ្រាប់ស្វាយចន្ទី និងម្រេចទៅផ្គត់ផ្គង់នៅទីផ្សារអន្តរជាតិឲ្យបានឈានមុខគេនាពេលខាងមុខ ពោលគឺ ប្រទេសកម្ពុជាចង់ក្លាយជា «អធិរាជ នៃគ្រាប់ស្វាយចន្ទី និងម្រេច» នៅលើទីផ្សារសកលលោក។

យុវជនកូនខ្មែរនៅបារាំងមួយក្រុមបាននាំយកខ្សែវីដេអូថតបាននៅជំរំភៀសសឹកក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមកចាក់បញ្ចាំងជូនទស្សនិកជនបារាំង និងខ្មែរ​ នៅរោងល្ខោន Jacques Prévert​ក្នុងទីក្រុង Aulnay sous bois។ ខ្សែភាពយន្តឯកសារខ្លីរយៈពេលជាង៣០នាទីថតដោយឈាង រ៉េមី និយាយពីជំរំជនភៀសសឹកនៅវត្តពោធិ៍ ៥ពាន់ដើមក្នុងខេត្តព្រះវិហារ។ នៅទីនោះ រ៉េមី រួមជាមួយថោង តារាបាននាំយកជំនួយស្បៀង កន្ទេលទៅចែកជូនប្រជាជនដែលបោះតង់ជ្រកបណ្តោះអាសន្ន នៅក្រោយរត់គេចចេញពីសង្រ្គាមប្រយុទ្ធគ្នានៅព្រំដែនខ្មែរថៃ កាលពីខែ កក្កដាកន្លងទៅ។

ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលរស់នៅតាមបណ្តោយផ្លូវរថភ្លើង ស្ថិតក្នុងភូមិប៉ប្រកខាងជើង បន្តទទូចឲ្យសាលារាជធានីភ្នំពេញអន្តរាគមន៍ចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លីដល់ពួកគេ។ ការលើកឡើងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះ ក៏ដោយសារតែការរស់នៅរបស់ពួកគេជាង ៣០ឆ្នាំមកនេះ គឺបន្តរស់ដោយភ័យខ្លាចបាត់បង់ផ្ទះសម្បែង ខណៈដែលពួកគេគ្មានបណ្ណកាន់កាប់ដីធ្លីរបស់ខ្លួនដោយស្របច្បាប់។ យ៉ាងណាមិញ សាលារាជធានីភ្នំពេញតាមរយៈអ្នកនាំពាក្យ បានបញ្ជាក់ថា អាជ្ញាធរមិនអាចចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិជូនពលរដ្ឋទាំងនោះ បានទេ ព្រោះថាទីតាំងដែលពួកគេរស់នៅ ជាទីតាំងត្រូវអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងពេលអនាគត។

សិប្បកម្មចម្លាក់ថ្មរបស់អ្នកភូមិភ្នំជញ្ជាំងនៅស្រុកព្រះនេត្រព្រះ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ នៅតែទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍ពីសំណាក់ប្រជាជនខ្មែរ សម្រាប់ជាវរូបចម្លាក់ព្រះពុទ្ធបដិមាធំៗដាក់តាមវត្តអារាម។ ជាជាងចម្លាក់ថ្ម តាំងពីអាយុ ១៤ឆ្នាំ លោក សាន សារ៉ូ លើកឡើងថា សិប្បកម្មចម្លាក់ថ្មភ្នំនេះមិនមែនត្រឹមតែអាចផ្តល់ប្រាក់ចំណូលឱ្យលោកនោះទេ តែវាជារបរពិសេស ដែលបន្សល់ទុកពីដូនតារាប់រយឆ្នាំ និងធ្វើឲ្យលោកក្លាយជាអ្នកបន្តវេនស្នាដៃចម្លាក់ថ្មទាំងនោះ។

ខណៈការដ្ឋានរបស់គម្រោងព្រែកជីកហ្វូណនតេជោនៅមិនទាន់ដំណើរការ ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនក្នុងភូមិជ័យឧត្តម២ ឃុំសំរោងធំ​ ស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្តាល បាន​​បន្តបង្កបង្កើនផលលើដីស្រែចម្ការរបស់ពួកគេទាំងប្រថុយប្រថាន។ ការណ៍នេះក៏បានធ្វើឲ្យពួកគេមានទាំង​ក្តីព្រួយបារម្ភផង និងក្តីរំពឹងផង​ថានឹងអាច​​ទទួលបានសំណងសមរម្យសម្រាប់ការចាកចេញទៅរស់នៅលើទីតាំងថ្មី។ ទីតាំងថ្មី ដែលអាចប្រកបរបរដាំដុះចិញ្ចឹមជីវភាពដូចកន្លែងរស់នៅនាពេលបច្ចុប្បន្ន។

នៅអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៥០ បារាំងជាប្រទេសដំបូងគេ ដែលបានថតរូបប្រទេសកម្ពុជាពីលើលំហអាកាស ដើម្បីរៀបចំបង្កើតជារូបភាពបណ្ណសារ និងផែនទីផ្សេងៗ។ នៅក្នុងរយៈពេលត្រឹម ២ឆ្នាំ ពោលគឺនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៩៥២ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៤ រូបភាពប្រមាណ ១៥០០០ សន្លឹក បានផ្តិតយកទិដ្ឋភាពផ្សេងៗនៃដែនដីកម្ពុជា ពីលើលំហអាកាសស្ទើរគ្រប់ទីកន្លែង។ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ បណ្ដុំរូបភាពបណ្ណសារដ៏មានតម្លៃវិសេសវិសាលនេះ ត្រូវបានវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវបារាំង IRD តាមរយៈភូមិសាស្ត្រវិទូ សិក្សាអំពីសុខភាព និង ជំងឺ លោក Vincent Herbreteau ប្រមូលរក្សាទុក។ រូបភាពទាំងនេះ នឹងត្រូវគេយកទៅវិភាគ ជាមួយផ្កាយរណប និង រូបថតដ្រូន ក្នុងបំណងស្វែងយល់ពីការប្រែប្រួលសណ្ឋានដី ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ពុំតែប៉ុណ្ណោះ វាក៏អាចជាមធ្យោបាយមួយ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមផ្សេងៗពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាបរិស្ថាន សុខភាព និងកសិកម្ម។

វាពុំមែនជាលើកទីមួយទេដែលខ្សែភាពយន្តរឿងទេពហត្ថា ស្តីពីប្រវត្តិរបាំព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរ របស់សមិទ្ធិករបារំាងលោកហ្សាវីយ៉េ ដឺឡូហ្សាន ត្រូវបានចាក់បញ្ចាំងទាំងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ ប៉ុន្តែខ្សែភាពយន្តនេះនៅតែទទួលបានការទាក់ទាញ និងការចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំង។ សម្រាប់ទស្សនិកជន ខ្សែភាពយន្តឯកសាររឿងទេពហត្ថាស្តីអំពីប្រវត្តិនៃរបាំព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរ មិនត្រឹមតែបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីប្រវត្តិដ៏ល្អឯកនៃរបាំព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរ ប៉ុន្តែក៏បានជួយរក្សាទុកនូវកេរដំណែលដ៏ថ្លៃថ្លានិងដ៏យូរលង់នៃវប្បធម៌ខ្មែរដ៏ចំណាស់មួយនេះ។